Rozwód

Usługa:

• Postępowanie sądowe o rozwód
• Postępowanie sądowe o separację
• Pozew o rozwód / separację (samo pismo)
• Porada prawna w zakresie spraw rozwodowych

Kiedy można wnieść sprawę o rozwód?

Rozwód małżonków może nastąpić wyłącznie na drodze orzeczenia sądu, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Rozkład pożycia jest zupełny jeżeli pomiędzy małżonkami ustały wszystkie charakterystyczne dla małżeństwa więzi: uczuciowa, fizyczna i gospodarcza. Trwały jest wtedy, gdy małżonkowie nie rokują co do ponownego nawiązania tych więzi. Nieformalnie przyjmuje się, że od definitywnego ustania więzi do orzeczenia rozwodu powinno upłynąć co najmniej 6 miesięcy.

W przypadku ustalenia przez sąd zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie musi jednak nastąpić. Jest on bowiem niedopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Również w przypadku gdy z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Co to jest separacja?

Separacja to instytucja prawna zakorzeniona w Polsce w światopoglądzie PRL, według którego rozwód był moralnie wątpliwy. Przez wiele ostatnich lat nie cieszyła się ona wśród małżeństw popularnością, ale obecnie można zauważyć jej swoisty renesans.

Do orzeczenia separacji wystarczy, że zaistnieje przesłanka zupełnego rozkładu pożycia. Rozkład ten nie musi być trwały. Trzeba sobie jednak jasno powiedzieć, że w praktyce rozwodowej nie występują trudności w udowodnieniu trwałości rozpadu pożycia, jeżeli rozpad ten już nastąpił. Z separacji muszą zatem chcieć skorzystać – i to oboje małżonkowie. Jeżeli bowiem jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Za wyjątkiem sytuacji gdy orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne.

Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie wyłącznie zgodnego żądania małżonków. W takiej sytuacji sąd co do zasady nie orzeka o winie w rozkładzie pożycia. To bardzo upraszcza i ułatwia postępowanie.

Z chwilą orzeczenia separacji powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Małżonkowie w separacji nie dziedziczą po sobie na podstawie ustawy. Nie mogą jednak zawrzeć kolejnego małżeństwa. Można obrazowo powiedzieć, że jest to taki próbny rozwód.

„Małżonkowie” mogą w takim stanie trwać do śmierci. Mogą także wnieść o orzeczenie rozwodu lub zgodnie wnieść o zniesienie separacji, czego skutkiem, jest powrót do stosunków małżeńskich. Na wniosek utrzymana jest rozdzielność majątkowa.

Rozwód z orzekaniem o winie czy bez orzekania o winie?

Zasadą jest, że sąd orzeka czy rozkład pożycia nastąpił z winy jednego z małżonków, czy też z winy ich obojga. Do rzadkości należą sytuacje, w których Sąd uznałby, że żadna ze stron nie ponosi winy. Na zgodne żądanie małżonków sąd może jednak zaniechać orzekania o winie.

Złożenie wniosku co do orzekania o winie jest prawem małżonków. Należy jednak pamiętać, że orzeczenie o winie nie ma zazwyczaj istotnego znaczenia. Orzekanie o winie przy rozwodzie wpływa nieznacznie na zakres obowiązku alimentacyjnego (a ten przecież nie musi powstać) oraz okazjonalnie na kwestie spadkowe. Małżonek jest bowiem wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Chodzi tu zatem o sytuację, w której małżonek zmarłby przed uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego.

Orzekanie o winie w większości przypadków uniemożliwia zaś zgodne funkcjonowanie po rozwiązaniu małżeństwa, a to wpływa na możliwość wspólnego wychowywania dzieci małoletnich oraz na realizację kontaktów z dziećmi.

Złożenie wniosku przez jednego z małżonków o orzeczenie winy drugiego, pociąga prawie zawsze złożenie takiego samego wniosku przeciwko pierwszemu z małżonków. To może zaś prowadzić do orzeczenia rozwodu z winy obojga małżonków.

Orzekanie o winie zawsze także wydłuża czas sprawy rozwodowej.

Decyzja w tym zakresie powinna uwzględniać wszystkie „za” i „przeciw”.

Czym różni się władza rodzicielska od opieki nad dzieckiem?

Władza rodzicielska to prawo do decydowania za małoletniego. Składania w jego imieniu oświadczeń woli. Zarządzania jego majątkiem (np. otrzymanym w spadku). W praktyce władza rodzicielska to prawo do: wyboru szkoły, wyrażenia zgody na leczenie, składania oświadczeń co do przyjęcia lub odrzucenia spadku, zawarcia umowy kupna-sprzedaży motoroweru (umowa taka z reguły przekracza zakres zdolności do czynności prawnych osoby niepełnoletniej), etc.

Władza rodzicielska nad wspólnymi małoletnimi dziećmi może po rozwodzie (lub separacji) przysługiwać obojgu rodzicom, jednemu z nich i częściowo drugiemu lub wyłącznie jednemu z rodziców.

To bardzo ważne, aby zrozumieć, że częściowe lub nawet całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza, że nagle przestaje się być ojcem czy matką i nie ma się wpływu na własne dzieci. Władza rodzicielska ma bowiem często charakter techniczny. Znacznie ważniejsze jest oddziaływanie na małoletnie dzieci przez więź, relację, czy autorytet. A do tego potrzebna jest możliwie pozytywna relacja pomiędzy byłymi małżonkami.

Władza rodzicielska musi co do zasady przysługiwać temu z rodziców, który po rozwodzie będzie sprawował opiekę na małoletnim dzieckiem. Są przypadki, że pozbawienie władzy rodzicielskiej lub ograniczenie jej wobec drugiego z małżonków jest obiektywnie uzasadnione. Chodzi np. o sytuację, w której dzieci trafiają pod opiekę matki, a ojciec wyjeżdża na emigrację. W jaki sposób i w jakim zakresie miałby on sprawować władzę rodzicielską np. z USA?

Opiekę, czyli miejsce stałego pobytu dziecka, przyznaje się w Polsce zazwyczaj matce. W niektórych przypadkach dzieci trafiają pod opiekę ojca. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Wypracowanie takiego porozumienia umożliwia orzeczenie tzw. opieki naprzemiennej. Zazwyczaj sprowadza się ona do tego, że każde z rodziców opiekuje się dzieckiem co drugi tydzień. Wymaga to jednak utrzymywania dobrych stosunków i pełnej współpracy pomiędzy rodzicami.

Czy opieka nad dzieckiem to kontakty z dzieckiem?

Nie. Jeżeli opieka nad małoletnim dzieckiem zostaje powierzona wyłącznie jednemu z rodziców, drugi z rodziców ma co do zasady prawo do uregulowania kontaktów z dzieckiem, czyli sposobu, w jaki będzie mógł to dziecko odwiedzać w miejscu jego pobytu oraz zabierać na spacery, do kina, czy na lody. Jak również czy i w jaki sposób będzie mógł je zabierać do własnego domu.

Uregulowanie kontaktów rodzica z dzieckiem musi uwzględniać jego dobro. Będzie ono zależało od jego wieku, rozwoju, stanu zdrowia, uczęszczania do placówek edukacyjnych, pracy obojga rodziców, etc.

W przypadkach silnych konfliktów pomiędzy rodzicami kontakty są zazwyczaj ściśle regulowanie. Na przykład przez orzeczenie, że: ojciec ma prawo odwiedzać córkę w jej miejscu zamieszkania w każdą środę w godzinach 16:00 – 18:00 oraz zabrać ją do swojego miejsca zamieszkania na każdą pierwszą sobotę i niedzielę miesiąca.

Jeżeli małżonkowie są w stanie porozumieć się co do kontaktów z dzieckiem – sąd uwzględni to porozumienie. Może także nie regulować kontaktów – pozostawiając rodzicom swobodę w tym zakresie, co z reguły stanowi najlepsze rozwiązanie dla rodziców i dziecka.

Rozwód a powrót do poprzedniego nazwiska?

W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Należy tu podkreślić dwie kwestie. Pierwszą, że „zmiana” nazwiska może dotyczyć zarówno żony, jak i męża (o ile ten drugi zawierając małżeństwo, przyjął nazwisko żony lub nazwisko jej dołączył do swojego). Drugą, że małżonek, który po rozwodzie nie powrócił do starego nazwiska i ponownie zawarł związek małżeński, nie będzie mógł po drugim rozwodzie powrócić do tego pierwszego (panieńskiego) nazwiska. Zmiana nazwiska może bowiem dotyczyć „jednego kroku w tył”.

Informacje dodatkowe:

• WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU: Sąd Okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda
• WPIS OD POZWU: 600 PLN
• WYNAGRODZENIE: ustalane indywidualnie w kwocie stałej lub wedle stawki godzinowej, za poradę wedle stawki godzinowej

Stan prawny na dzień 1 luty 2023 r.