Usługa:
- Przedsądowe i sądowe dochodzenie zaprzestania naruszenia dóbr osobistych, przywrócenia skutków naruszenia, zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny
Jakie dobra osobiste podlegają ochronie prawnej?
Ochronie prawnej podlegają na mocy art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c. wszystkie możliwe dobra osobiste, a są nimi w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.
Niektóre dobra osobiste podlegają ochronie na mocy szczególnych przepisów prawa (lex specialis) – jak na przykład zdrowie, które chronione jest przez art. 445 §1 k.c., czy też więź rodzinna (śmierć najbliższego członka rodziny), która chroniona jest na podstawie art. 446 §4 k.c. O uprawnieniach związanych z tą ochroną można przeczytać w wielu innych częściach tego serwisu. Przyjęło się, że takie dobra nie należą do typowych dóbr osobistych.
Kiedy za naruszenie dóbr osobistych przysługuje zadośćuczynienie i w jakiej wysokości?
W przypadku typowych dóbr osobistych, jak cześć, czy wizerunek, zasadą jest, że zadośćuczynienie pieniężne stanowi roszczenie fakultatywne. Do podstawowych roszczeń należy zaliczyć roszczenia o zaprzestanie naruszenia dobra (nakazanie naruszającemu niepodejmowania określonych czynności), przywrócenie skutków naruszenia (opublikowanie przeprosin, usunięcie publikacji, ogłoszenia, etc.) oraz zapłatę odpowiedniej sumy na cel społeczny. Wysokość odpowiedniej sumy na cel społeczny, jak też wysokość odpowiedniej sumy zadośćuczynienia jest proponowana przez poszkodowanego naruszeniem dobra, jednak ostatecznie ustalana przez sąd orzekający.
W przypadku typowego Kowalskiego sumy te nie są wysokie i kształtują się na poziomie od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. W przypadku osób publicznie znanych: polityków, celebrytów, artystów, przedsiębiorców, etc. mogą one być znacznie wyższe, zwłaszcza jeżeli naruszenie dobra osobistego – zazwyczaj będącego jakimś pomówieniem – powoduje uchwytne skutki materialne (utratę pracy, pozycji zawodowej, etc.).
Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia (odszkodowania) na zasadach ogólnych.
Czy można naruszyć dobra osobiste osoby prawnej?
Tak. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Będzie tu przede wszystkim chodziło o dobre imię osoby prawnej (reputację, goodwill, renomę), które jest odpowiednikiem czci osoby fizycznej. Inne dobra osobiste osób prawnych jak np.: nazwa (firma); znak (w tym znak towarowy); tajemnica korespondencji; nietykalność pomieszczeń, czy prywatność należą do spornych w doktrynie i orzecznictwie.
Jak przebiega postępowanie o naruszenie dóbr osobistych?
Na początku należy zdefiniować naruszone dobro osobiste oraz ustalić jego skutki. Wezwać naruszającego do dobrowolnego zaprzestania naruszania (o ile nadal ono trwa) lub do usunięcia jego skutków, a ewentualnie także o finansową rekompensatę. W przypadku bezskuteczności wezwania należy wnieść pozew do sądu.
Naruszenie dóbr osobistych może stanowić jednocześnie przestępstwo lub wykroczenie.
Informacje dodatkowe:
- WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU: Sąd Rejonowy lub Sąd Okręgowy (w zależności od rodzaju roszczenia i wartości przedmiotu sporu) właściwy miejscowo dla pozwanego
- WPIS OD POZWU: 600 zł lub 5% od wartości przedmiotu sporu – jeżeli pozew dotyczy wyłącznie zasądzenia zadośćuczynienia
- WYNAGRODZENIE: ustalane indywidualnie
- PRZEDAWNIENIE: dla roszczeń niemajątkowych (brak); dla roszczenia o zapłatę odpowiedniej sumy na cel społeczny 6 lat (lub 3 lata); dla roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia 20 lat (jeżeli sprawca odpowiada jak za przestępstwo); 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie za nią odpowiedzialnej (jeżeli czyn nie stanowił przestępstwa); przedawnienie nie może się skończyć przed upływem 2 lat od dnia uzyskania pełnoletności
Stan prawny na dzień 1 stycznia 2023 r.