Usługa:
- Postępowanie sądowe o podział majątku / ustalanie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym / rozliczenie nakładów
- Porada prawna w zakresie podziału majątku
Kiedy można zrobić podział majątku wspólnego?
Podział majątku wspólnego małżonków może nastąpić po ustaniu małżeństwa, w toku sprawy o rozwód oraz po ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami (także w związku z orzeczeniem separacji).
Jeżeli małżonkowie przed zawarciem małżeństwa zawarli małżeńską umowę majątkową, na mocy której umownym ustrojem majątkowym jest rozdzielność majątkowa małżonków – majątek wspólny w ogóle nie powstaje.
W sprawach rozwodowych podziały majątku wspólnego małżonków są rzadkie. Dochodzi do nich wyłącznie wtedy, gdy podział jest prosty, a najlepiej bezsporny. Nie może on bowiem prowadzić do przedłużania postępowania rozwodowego. Sprawy o podział majątku bardzo często trwają latami. Małżonkowie byliby w tym czasie ograniczeni przez trwanie małżeństwa, a przede wszystkim mogłoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci żyjących w atmosferze konfliktu pomiędzy rodzicami.
W jaki sposób można zrobić podział majątku?
Podział majątku może nastąpić w drodze porozumienia pomiędzy małżonkami i jest to najszybsza, najprostsza i najtańsza forma działu. Jakkolwiek dla dokonania działu nie jest wymagana co do zasady żadna szczególna forma, to z reguły będą ją wymuszały składniki majątku wspólnego. W szczególności zatem gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, umowa o podział majątku będzie musiała być zawarta w formie aktu notarialnego.
Umowny dział nie musi być całościowy. Można zawrzeć kilka umów w różnych formach (ustnej, pisemnej, notarialnej).
Drugą opcją zgodnego podziału majątku jest złożenie do sądu zgodnego wniosku. W niektórych przypadkach może być to rozwiązanie nieco tańsze od dokonywania działu u notariusza.
W razie braku zgody co do składu i wartości majątku wspólnego małżonków wszczyna się postępowanie sądowe, w toku którego dokonuje się niezbędnych ustaleń.
Skłócone strony mogą poddać się mediacji (przed lub w toku postępowania), która czasami przynosi dobre efekty.
Jak można podzielić wspólny dom lub mieszkanie?
Jeżeli w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi nieruchomość można:
– sprzedać ją na wolnym rynku i podzielić uzyskaną sumę między małżonków;
– przyznać jej własność na rzecz jednego z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego;
– dokonać fizycznego podziału nieruchomości (o ile jest to możliwe zgodnie z prawem budowlanym i geodezyjnym);
– sprzedać ją w toku postępowania sądowego w trybie licytacji komorniczej (jeżeli żaden z małżonków nie chce lub nie może jej przyjąć na własność) i podzielić uzyskaną sumę między małżonków;
Czy udział małżonków w majątku wspólnym jest równy?
Co do zasady tak. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.
Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
Kiedy można żądać rozliczania nakładów?
Rozliczenia nakładów można żądać przede wszystkim w sytuacji, w której małżonek poczynił ze swojego majątku osobistego wydatki na majątek wspólny stron (np. dołożył z majątku osobistego do zakupu wspólnego mieszkania). Możliwa jest także sytuacja odwrotna, kiedy to z majątku wspólnego małżonków dokonywane są nakłady na majątek osobisty jednego z nich (np. z pieniędzy wspólnych wykonano remont całkowity domu otrzymanego przez małżonka od rodziców w spadku).
Co nie wchodzi w skład majątku wspólnego?
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W jaki sposób dzieli się wspólnie zaciągnięty przez małżonków kredyt?
Zasadą jest, że podziałowi majątku podlegają wyłącznie aktywa znajdujące się w masie majątkowej. Bank udzielając kredytu małżonkom ma na względzie ich łączne możliwości finansowe (zdolność kredytową), a przede wszystkim umawia się z obojgiem z nich na spłatę kredytu. Sąd nie ma możliwości prostego ingerowania w zobowiązanie wynikające z umowy kredytu. Nie może zwolnić jednego z byłych małżonków ze spłaty zobowiązania. Tym bardziej byli małżonkowie nie są w stanie zmienić umowy kredytu w drodze umownego działu majątku. Oczywiście w sytuacji, w której bank wyraziłby zgodę na przejęcie kredytu przez jednego z byłych małżonków, nie ma przeszkód, by były małżonek nieotrzymujący przedmiotu umowy kredytu został zwolniony od zobowiązania. W praktyce jednak trudno znaleźć bank, który zgodzi się na ograniczenie możliwości egzekucji rat kredytowych względem pierwotnie zawartej umowy.
Z naprowadzonych względów kredyt powinien zostać indywidualnie uwzględniony we wzajemnych rozliczeniach. Niekiedy sąd w pewnym stopniu zgadza się na zaingerowanie we wzajemne obowiązki małżonków (bez skutków dla banku).
Przykład:
W skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi wchodzi wyłącznie mieszkanie o wartości w chwili działu 500.000 PLN. Jeden z małżonków otrzymuje na wyłączną własność mieszkanie z obowiązkiem spłaty kwoty 250.000 PLN na rzecz drugiego z małżonków. Sąd wkłada na oboje małżonków obowiązek spłaty pozostałych rat kredytu w wysokości po 50%. Zobowiązanie takie ma skutki wyłącznie pomiędzy byłymi małżonkami. W razie braku płatności bank będzie mógł prowadzić egzekucję z majątku każdego z byłych małżonków do pełnej wysokości.
Informacje dodatkowe:
- WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU: Sąd Rejonowy bez względu na wartość przedmiotu sporu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda
- WPIS OD POZWU: 600 PLN
- WYNAGRODZENIE: ustalane indywidualnie w kwocie stałej lub wedle stawki godzinowej, za poradę wedle stawki godzinowej
Stan prawny na dzień 1 stycznia 2023 r.