Cywilne postępowanie sądowe dzieli się na postępowanie procesowe (z pozwu) oraz postępowanie nieprocesowe (z wniosku).
Stronę wnoszącą pozew nazywa się powodem, a jego przeciwnika pozwanym. Stronę wnoszącą wniosek nazywa się wnioskodawcą, a inne osoby występujące w tym postępowaniu uczestnikami.
Jakie opłaty związane są z wniesieniem pozwu (lub wniosku)?
Wszczęcie postępowania sądowego wymaga uiszczenia opłaty na rzecz Skarbu Państwa, tzw. wpisu. Wpis może być stały lub procentowy (5%). W każdej z zakładek opisujących świadczone usługi wskazano wysokość wpisu.
W trakcie trwania postępowania ponosi się także koszty związane z wydatkami na biegłych (tzw. zaliczki), czy zwrotem kosztów stawiennictwa świadków.
Zaliczki na biegłych są różne. Typowa zaliczka na opinię biegłego lekarza lub psychologa to ok. 400-600 PLN. Niektóre opinie biegłych wymagają pokrycia znacznie większych zaliczek. Dotyczy to w szczególności: rzadkich i specjalistycznych ekspertyz (np. ekspertyza dendrologiczna, czy grafologiczna), ekspertyz majątkowych (np. operaty szacunkowe nieruchomości) lub opinii instytutów czy jednostek badawczych, których koszty mogą sięgnąć od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Do dodatkowych kosztów postępowania można także zaliczyć opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17 PLN) oraz opłaty kancelaryjne z tytułu wydania przez Sąd kserokopii dokumentów z akt (20 PLN za każde rozpoczęte 20 stron dokumentu) lub z tytułu wydania uwierzytelnionego odpisu dokumentu (20 PLN za każde rozpoczęte 10 stron dokumentu).
Strona, która nie jest w stanie pokryć kosztów sądowych, może ubiegać się o zwolnienie, o czym można przeczytać więcej TUTAJ.
Czy powód może liczyć na zwrot kosztów w razie wygrania sprawy?
W orzeczeniu kończącym postępowanie (wyroku lub postanowieniu) sąd orzeka, która ze stron ponosi koszty postępowania i w jakiej części.
Zasadą jest, że w przypadku wygrania sprawy w całości – całe koszty ponosi strona przeciwna. Jeżeli zatem powód uiści wpis od pozwu, a w toku sprawy zaliczki na biegłych i wygra powództwo w całości – pozwany zwróci mu wszystkie koszty. Jeżeli powód wygra sprawę w części – sąd zasądza ich zwrot w części (w proporcji wynikającej ze szczegółowego wyliczenia).
Powyższe zasady panują w procesie. W przypadku postępowania nieprocesowego zasadą jest, że każdy jego uczestnik (w tym wnioskodawca) ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.
Dlaczego postępowania sądowe trwają tak długo?
Przyczyny długiego trwania postępowań są różne. Trzeba jednak pamiętać, że część z nich jest obiektywna lub co najmniej usprawiedliwiona. Przede wszystkim należy sobie odpowiedzieć na pytanie, czy lepszy jest wyrok szybko wydany, czy rzetelny, sprawiedliwy i gwarantujący ochronę interesów każdej strony. Od wielu lat wszelkie zmiany, mające przyśpieszyć postępowania sądowe, bazują na zmniejszeniu uprawnień strony – zwłaszcza tej reprezentowanej przez kwalifikowanego pełnomocnika. Proces musi trwać dłuższy czas, jeżeli strony mają mieć szansę na przeprowadzenie postępowania dowodowego.
Największy wpływ na długotrwałość spraw ma czas opiniowania przez biegłych. W województwie podkarpackim można przyjąć, że średni czas wydania opinii przez biegłego (mowa tu o czasie od dopuszczenia dowodu z opinii biegłego do doręczenia stronie opinii), to ok. 3 miesiące. W sprawie, w której powołuje się 4 biegłych same opinie to kwestia jednego roku.
Ogromne znaczenie ma też obłożenie sprawami sędziów.
Jak długo trwa proces sądowy o zadośćuczynienie lub odszkodowanie?
To zależy od jego skomplikowania. Należy się jednak liczyć z tym, że proces potrwa min. jeden rok. Czasami jednak sprawy trwają dłużej, nawet znacznie dłużej.
Dlaczego jedne procesy są w Sądzie Rejonowym, a inne w Sądzie Okręgowym?
Wynika to z tzw. właściwości rzeczowej sądu. Nie wchodząc w szczegóły, można powiedzieć, że sprawy o wartości przedmiotu sporu do 75.000 PLN rozstrzygane są „w rejonie”, a powyżej tej kwoty „w okręgu”.
Czy to prawda, że w toku procesu naliczane są odsetki?
Nie zawsze jest to związane tylko z samym faktem rozpoczęcia postępowania sądowego, ale z reguły właśnie w toku procesu uzasadnione jest naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie. Obecnie odsetki wynoszą 12,25% w skali roku.
Czy wyrok sądowy gwarantuje wypłatę zasądzonych nim środków pieniężnych?
Jeżeli chodzi o procesy o odszkodowania i zadośćuczynienia prowadzone przeciwko ubezpieczycielom – to tak. Ubezpieczyciele zawsze respektują prawomocne wyroki i są wypłacalni. Jeżeli chodzi o sprawy prowadzone przeciwko innym pozwanym, to w razie braku dobrowolnej realizacji wyroku trzeba złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji. Niestety nie każde takie postępowanie kończy się sukcesem.
Aktualizacja: 26.10.2022 r.